Startpunt: Amsterdam Bijlmer Arena, eindpunt: Metrostation Gaasperplas, aantal kilometers: 16 en horeca onderweg: diverse horecagelegenheden bij de Amsterdamse Poort
In het nieuwe jaar beginnen we met de eerste wandeling uit Wandelen buiten de binnenstad van Amsterdam, de wandelroute Amsterdam Zuidoost.
Anton Komplein
Tegen half twaalf startten we de wandeling vanaf station Bijlmer Arena. Het eerste gedeelte van de route liep door het winkelgebied van de Amsterdamse Poort. Naast de gebruikelijke winkelketens zagen we hier een keur aan eettentjes uit allerlei windstreken. Op het Anton de Komplein voor het stadsdeelkantoor Zuidoost waren kousenband, okra en cassave uitgestald. Rode en gele Madame Jeanettes waren geëtaleerd. Langs de tentoongespreide reiskoffertjes liepen we de trappen op en de brede boulevard, de Bijlmerdreef, over richting het in 1997 geherstructureerde Bijlmer.
De “nieuwe” wijk
De “nieuwe” wijk kenmerkt zich vooral door laagbouw. Het zijn koophuizen afgewisseld met sociale woningbouw.Afgezien van het geluid van een opgevoerde brommer en het zacht tokkelen van een groepje kauwen was er haast een serene rust in de wijk. Achter dit vriendelijk gevarieerde gebuurte torenden de eentonige en onpersoonlijke flats.
Bijlmer van modelwijk tot probleemwijk
Gravestein, Gooioord, Florijn en Hoogoord zijn enkele namen van de hoogbouwflats in honinggraadstructuur die vanaf 1966 zijn gebouwd. Nassuth de architect van de Bijlmer. De bedoeling was dat strikte scheiding zou ontstaan tussen wonen, werken en recreëren.
De ruime flats waren oorspronkelijk bedoeld voor Amsterdamse gezinnen, maar door concurrentie van eengezinswoningen elders bleven de gezinnen weg en maakten plaats voor grote groepen kansarmen. De verloedering nam toe en de ooit bedachte modelwijk veranderde met zijn criminaliteit en drugsoverlast in een probleemwijk.
In de jaren negentig heeft een grootscheepse vernieuwingsoperatie plaatsgevonden. De hoogbouwflats zijn vervangen door kleinschaligere laagbouwwoningen veelal in de koopsector.
Groene monument, “de Boom die alles zag”
Noraly heeft net de tafel afgeruimd en zet de overgebleven Bakkeljauw in de koelkast. “Stan, zal ik een kop koffie voor je zetten?”. “Ja lekker!” Hij pakt de afstandsbediening om de televisie aan te zetten, omdat over tien minuten Studio Sport begint. Ze schept de koffie in de filter, maar verstijft door een enorme knal. “Stanley?!”
Het is 18.36 ‘s avonds als op 4 oktober 1992 een 747- vrachtvliegtuig van de Israëlische vliegtuigmaatschappij de flats Klein-Kruitberg en Groeneveen doorboort. 39 bewoners en vier bemanningsleden komen om het leven en ruim 100 appartementen worden vernield.
Rondom een boom die de ramp heeft overleefd is een herdenkingsplek ontstaan. Nog steeds is de boom het hart van het monument dat nu is omlijst door herdenkingsteksten en de namen van de slachtoffers.
Rond de boom is een mozaïektapijt gemaakt van stoeptegels. Vlakbij de plek werd een werkplaats ingericht waar betrokkenen en nabestaanden mozaïek tegels konden maken om zo afscheid te nemen en herinneringen te verwerken. De tegels zijn niet bedoeld om overheen te lopen, maar om bij stil te staan.
Naar het monument toe loopt een promenade met 25 lindebomen. Deze bomen stonden eerst op het Museumplein en heeft de gemeente Amsterdam geschonken om de betrokkenheid naar de slachtoffers te uiten.
De joodse gemeenschap Zuidoost heeft enkele jaren tijdens Toebisjwat (nieuwjaarsfeest van de bomen) kersenbomen geschonken. In de hoop dat zij vrucht dragen.
Mandelapark en Holendrecht
Het tweede gedeelte van de wandeling was groener van aard. Via het Nelson Mandelapark, tot 2014 het Bijlmerpark, waar het jaarlijkse Kwakoe Zomerfestival wordt gehouden, liepen we richting Holendrecht.
Het was echter niet eenvoudig om daar te komen, omdat een deel richting de Gaasperdammerweg was afgesloten. De alternatieve route was zeer fraai. Over vlonderpaden en een vervangende brug kwamen we in de bloemkoolwijk Holendrecht. We meanderden met de lage zon in ons gezicht tussen de laagbouwwoningen. Alhoewel het hier niet de sfeer had van de ingebouwde hoogbouwflats was het woord troosteloos hier wel op zijn plaats.
Gaasperzoom en Gaasperplas
In een zonnetje op een bankje met het uitzicht over de Gaasperzoom aten we onze broodjes op. Het leek of we een tijdreis maakten toen een paard met wagen langsreed.
Onze schoenen waren gewend geraakt aan de asfaltpaden en werden opgeschrikt door het modderpad dat we moesten nemen om bij de Gaasperplas te komen. Onze voeten zakten weg in de natte kleigrond. Steeds toen we weer bij een kiezelpad kwamen had de routemaker deze kleiroute in zijn hoofd. Na een paar keer gemopper werden we eindelijk verlost van deze zwarte smurrie. Het was een wandeling vol verrassingen stonden we in het begin van de morgen nog tussen de flats in Bijlmer en een paar uur later oog in oog met loslopende koeien. Gelukkig gunden ze ons geen blik waardig en waren alleen geïnteresseerd in verse grassprietjes.
Het laatste deel van de route voer langs de Gaasperplas. De zon was inmiddels gezakt en het was honden uitlaattijd geworden. De plas is nog vrij jong. Het is tussen 1969 en 1972 ontstaan door de zandwinning voor de Westelijke Tuinsteden. Ooit, in 1982, was dit het terrein van de Floriade. We konden nog maar weinig nog ontdekken van deze Wereldtuinbouwtentoonstelling. Bijna alle toevoegingen waren verwijderd. Dit in tegenstelling tot de Floriade in het Amstelpark.
Na een rondje om de plas kwamen we rond half vier bij onze eindbestemming Metro Gaasperplas aan.
Wandelroute
Wil je ook eens wandelen door het veelzijdige Amsterdam Zuidoost? Kijk hier voor de wandeling en hier voor de wandelgids “Wandelen buiten de binnenstad van Amsterdam” waar deze route uitkomt.
Vera Wandelt 